سیاره های سنگی

سیاره های سنگی و سیارک ها …

سیاره های سنگی داخلی: عطارد، زهره، زمین و مریخ، هنگام تشکیل آنچنان به خورشید نزدیک بودند که بیشتر عناصر فرار آنها همچون هیدروژن و هلیوم… بر اثر تبخیر از دست رفتند و آب آن ها به یخ تبدیل نشد.

در ناحیه ای بین سیاره های سنگی داخلی و سیاره های غول پیکر گازی بیرونی کمربند سیارکی وجود دارد که شامل چندین هزار جرم سنگی کوچک به نام سیارک می شود. سیارک ها در اثر تکه تکه شدن سیاره ها پدید نیامده اند بلکه اجسامی به جای مانده از فرایند تشکیل سیاره ها هستند.

 

کشش گرانشی سیاره ی مشتری مانع به هم چسبیدن این خرده سیارک ها و تشکیل یک جسم واحد شد. ابعاد بزرگترین سیارک سرس حدود هزار کیلومتر است در حالی که بیشتر سیارک ها تنها چند کیلومتر پهنا دارند. سیارک ها براساس مواد ترکیبی آنها به انواع گوناگون تقسیم می شوند. در بعضی از آنها آهن زیادی وجود دارد در حالی که برخی دیگر بیشتر سنگی و کربنی هستند. با وجود اینکه سیارک ها در مداری پایدار به دور خورشید می گردند اما همان طور که دهانه های سطحی آنها نشان می دهد، بین خود سیارک ها نیز برخورد و تصادم پیش می آید.

گاهی قطعاتی از این سیارک ها در اثر گرانش خورشید از کمربند سیارکی به سمت سیاره های داخلی منظومه ی خورشیدی فرو می افتند. این قطعات را بر روی زمین “شهاب سنگ” می نامیم.

برای شناخت چگونگی و علت شکل گیری زندگی بر روی زمین و بررسی وجود زندگی در دیگر سیاره های منظومه ی خورشیدی باید مواد تشکیل دهنده ی زمین و تغییرات آنها در طول زمان را مورد بررسی قرار دهیم. شهاب سنگ ها تنها مواد فیزیکی موجود روی زمین هستند که با استفاده از آنها میتوان به مطالعه ی مستقیم غبار اولیه ای پرداخت که زمین و منظومه ی خورشیدی از آن پدید آمده است.

 

 

 

دنباله دارها:

دنباله دارها گوی های یخی مملو از غبار یا گلوله های برفی کثیفی هستند که حاوی مجموعه ای فشرده از غبار سیلیکاتی و یخ های حاوی ترکیبات آلی اند. ماهیت یخی و قابلیت تبخیری بالای دنباله دارها نشان میدهد که از زمان شکل گرفتن در مراحل پایانی تشکیل منظومه خورشیدی در معرض گرما و ذوب شدن قرار نگرفته اند و از این نظر دنباله دارها نمونه های بسیار خوبی از ابتدایی ترین مواد برای مطالعه اند.

 

ـ یخ و غبار میان سیاره ای و میان ستاره ای …

دنباله دار ها در قسمت های بیرونی ابر ابتدایی منظومه ی خورشیدی شکل گرفتند؛ جایی ورای مکان هایی که آب به صورت مایع وجود داشت.

قسمت مرکزی یک دنباله دار هسته نام دارد که اندازه ی آن به طور معمول تا چند کیلومتر است در حالی که دنباله ی آن ممکن است تا صدها هزار کیلومتر در فضا گسترش یابد. بیشتر دنباله دار ها هرگز به خورشید نزدیک نمی شوند و فقط در مدارهایی پایدار در ابر اورت باقی می مانند. هر از گاهی برخی از آنها به سمت بخش داخلی منظومه ی خورشیدی پرتاب می شوند و در مداری به دور خورشید می گردند. هنگامی که یک دنباله دار به خورشید نزدیک می شود یخ آن تبخیر شده و ذره های غباری موجود در آن به پشت کشیده می شوند. در نتیجه دنباله دار یک دم غباری نیز پیدا می کند. برخی از این دانه های غباری سرانجام به صورت غبار کیهانی وارد جو زمین می شوند.

    دنباله دارها نقشی اساسی در شکل گیری زندگی بر روی زمین ایفا کرده اند و ممکن است در پیدایش زندگی روی دیگر اجرام منظومه ی خورشیدی نیز تاثیر گذار باشند … .

هنگامی که زمین جوان با دنباله دارها بمباران می شد، یخ و غبار همراه آنها هم به زمین می آمد. زمین در این هنگام، هم ترکیب های آلی داشت و هم آبی که از غبار اولیه ی سازنده اش در آن باقی مانده بود اما دنباله دارها ترکیبات آلی بیشتر و آب اضافی که خمیر مایه ی زندگی هستند را به زمین منتقل کردند. ترکیبات آلی از فضای میان ستاره ای نیز به صورت غبار کیهانی وارد زمین شد. به احتمال زیاد ساز و کارهای مشابهی باعث انتقال مواد زندگی بخش به مریخ و دیگر مکان های مستعد منظومه ی خورشیدی شده است.

 

ادامه دارد …

 

نویسنده :  نیلوفر ترکزاده عضو ایوتا خاورمیانه

منابع:

حیات در کیهان؛ مونیکا گریدی؛ مترجم: رحیمی، محمد ؛ انتشارات مازیار؛ چاپ دوم ۱۳۹۲.

 

شناخت عالم؛ ویلیام جی کافمان؛ مترجم: صفری، شهاب؛  نشر پژواک؛ انتهای بزرگراه افریقا؛ شماره نشر ۲۲.